2011 yılında barışçıl bir şekilde başlayan ve rejimin saldırıları sonucu iç savaşa dönüşen olaylar nedeniyle yıllardır istikrarın sağlanamadığı Suriye’de başkent Şam’ın 8/12/2024 tarihinde rejimin kontrolünden çıkmasıyla Baas Partisi’nin 61 yıllık baskıcı iktidarı çökmüştür. Beşşar Esed rejimi, Suriye’de barışçıl protestoların başladığı tarihten itibaren geçen 14 yıl boyunca uluslararası insan hakları hukuku ve insancıl hukuk kurallarını hiçe sayarak sayısız insan hakları ihlalleri gerçekleştirmiştir.
Rejim tarafından bölgede uygulanan şiddet eylemleri ciddi bir insani krize yol açmış, uluslararası insancıl hukuk gereği çatışmaların yıkıcı etkilerinden korunması gereken sivil nüfus bu saldırıların merkezinde kalmıştır. Başta kadın, yaşlı ve çocuklar olmak üzere yüz binlerce kişi hayatını kaybetmiştir. Rejim tarafından kimyasal silah kullanıldığı, keyfi tutuklamaların gerçekleştirildiği, kişilerin işkence ve tecavüze maruz bırakıldığı, sivil yerleşim yerlerinin bombalandığı, hastanelerin hedef alındığı ve geniş bir alanda savaş suçları işlendiği uluslararası kurum ve kuruluşlarca tespit edilmiştir. Suriye’de yaşanan söz konusu ihlaller Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi tarafından 22/8/2011 tarihinde alınan kararla kurulan BM Suriye Bağımsız Uluslararası Soruşturma Komisyonu tarafından da raporlanmıştır.
Suriye’de 2011 yılından bu yana 7 milyondan fazla Suriyeli ülke içinde yerinden edilirken 6 milyondan fazla Suriyeli başta ülkemiz olmak üzere başka ülkelere sığınmıştır. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığının 19 Aralık 2024 tarihli verilerine göre Türkiye’deki geçici koruma statüsü altındaki Suriyeli sayısı 2.920.119’dur.[1] Türkiye, Suriye’deki ağır insani durum üzerine başlayan kitlesel akına yönelik olarak geri göndermeme ilkesini benimseyerek açık kapı politikası uygulamıştır. Geçici koruma statüsündeki sığınmacılara yönelik hukuki çerçeveyi oluşturan Türkiye, Suriyeli sığınmacılara hak temelli yaklaşımla kapsayıcı hizmetler sağlanması amacıyla tüm imkânlarını seferber etmiştir.
Bu süreç boyunca, Suriye’de yaşanan insan hakları ihlallerinin ve ülkemizin hak temelli yaklaşımının ele alınması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu sebeple Kurumumuzca, 7 Ocak 2025 tarihinde saat 14.00’te Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Ana Bina Konferans Salonu’nda “Suriye’de İnsan Hakları İhlalleri ve Türkiye’nin Hak Temelli Yaklaşımı” konulu bir panel düzenlenecektir.
