25 Eylül 1969 tarihinde kurulan İslam İşbirliği Teşkilatı’nın (İİT) amacı, İslam Dünyasının hak ve çıkarlarını korumak, Üye Devletler arasında iş birliği ve dayanışmayı güçlendirmek olarak belirlenmiştir.
Teşkilat; Cidde- Suudi Arabistan merkezli faaliyet göstermekte olup, Teşkilatın Genel Sekreteri H.E. Hissein Brahim Taha’dır. 57 üyeye sahip İİT, BM’den sonra ikinci en büyük hükümetler arası siyasi teşkilat ve dünyadaki tüm Müslümanları temsil eden tek resmi yapı olma özelliğine sahiptir.
Türkiye Teşkilat’a kuruluşundan bu yana üyedir. İİT nezdindeki Daimi Temsilcilik 24 Temmuz 2015 tarihinde Cidde’de faaliyete başlamıştır.
İİT’de 5 ülke (Rusya Federasyonu, Bosna-Hersek, Tayland, KKTC, Orta Afrika Cumhuriyeti) gözlemci statüye sahiptir.
Yeni İİT Şartı, 13-14 Mart 2008 tarihlerinde Dakar’da düzenlenen 11’inci İİT Zirvesinde kabul edilmiştir. Türkiye yeni İİT Şartını 35. Daimi İnsan Hakları Komisyonu’nda (Haziran 2008, Kampala/Uganda) imzalamış ve Şart Türkiye açısından 16 Haziran 2012’de yürürlüğe girmiştir. İİT Şartı çerçevesinde Teşkilatın amaçları arasında yer alan başlıca hususlar şu şekildedir:
- Üye ülkeler arasında kardeşlik ve dayanışma bağlarının geliştirilmesi;
- Üye ülkelerin ortak çıkarlarının korunması ve meşru davalarının desteklenmesi;
- Üye ülkelerin, ortak çıkarlarını korumak üzere, küresel siyasi, ekonomik ve sosyal karar alma süreçlerine katılımlarının temin edilmesi;
- İslam ülkeleri arasında ekonomik ve ticari işbirliğini güçlendirmek;
- İslam’ın gerçek imajının korunması, İslam’ın karalanmasıyla mücadele;
- Üyeler arasında bilim ve teknolojinin geliştirilmesi ile araştırma ve işbirliğinin teşviki.
2008 yılındaki Teşkilat Şartında yapılan değişiklikler kapsamında, üye devletler İslam dünyasının hükümetler arası ilk uzman insan hakları organı olarak Bağımsız Daimi İnsan Hakları Komisyonu’nu oluşturmuşlardır.
Şartın 15’inci maddesine göre “Bağımsız Daimi İnsan Hakları Komisyonu (BDİHK)’nun, Teşkilatın anlaşmaları ve bildirileri ile evrensel kabul görmüş insan hakları belgelerinde koruma altına alınmış medeni, siyasi, sosyal ve ekonomik hakları, İslamî değerlere uygun olarak teşvik edeceği” hükme bağlanmıştır. Komisyon çalışmalarını, olağan toplantılar, olağanüstü toplantılar, çalışma grubu toplantıları, uluslararası toplantılara iştirak, ziyaretler, üye ülkelerin talebi üzerine yeni insan hakları belgeleri hazırlama, araştırma, incelemeler ve raporlar yapma ve yaptırma, istişarî görüş verme, teknik iş birliği, insan haklarına ilişkin farkındalık ve eğitim çalışmaları gibi vasıtalarla gerçekleştirmektedir.
İİT tarafından insan haklarına ilişkin birçok belge kabul edilmiştir. Bunlardan bazıları;
- 1983 tarihli İslam’da İnsan Hakları Hakkında Dakka Bildirgesi,
- 5 Ağustos 1990 tarihinde, Kahire’deki 19’uncu İslam Konferansı Teşkilatı Dışişleri Bakanları toplantısında kabul edilen İslam’da İnsan Hakları Kahire Deklarasyonu (BDİHK, 1990 tarihli "İslam’da İnsan Haklarına Dair Kahire Deklarasyonu"nun güncellenmesine yönelik bir çalışma gerçekleştirmiş, bu çalışma ışığında hazırlanan güncel “İİT İnsan Haklarına Dair Kahire Deklarasyonu” 2020 yılında düzenlenen 47’ıncı DBK’da kabul edilmiştir.)
- İslam Dünyasında Çocuğun Korunması ve Hakları Bildirgesi,
- Terörizmle Mücadele İslam Konferansı Teşkilatı Sözleşmesi’dir.