Son günlerde İstanbul Büyükşehir Belediyesinin 30 yaş ve üzeri öğrencilere yönelik otobüs ücret tarifesinde değişiklik yapacağına ilişkin haberler yazılı ve görsel basında yer almıştır. İstanbul Büyükşehir Belediyesinin resmi sitesinde yayımlanan 11/7/2024 tarihli ve 1060 sayılı Meclis Kararı’nda 1/8/2024 tarihinden itibaren 30 yaşından gün alan öğrencilere tam bilet ücretinin % 10’u oranında indirim uygulanacağı ve aylık abonman ücretlerinin değiştirileceği hususuna yer verilmiş olup ilgili karar, 1/8/2024 tarihinden itibaren uygulanmaya başlamıştır.
Ayrımcılık yasağı, uluslararası insan hakları hukukunun temelinde yer almakta ve pek çok uluslararası ve bölgesel insan hakları sözleşmesinde de özel olarak düzenlenmektedir. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 2’nci maddesi, Birleşmiş Milletler (BM) Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi’nin 22’nci maddesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 14’üncü maddesi bu çerçevede ayrımcılık yasağına ilişkin temel ilkeleri ortaya koymaktadır. Ayrımcılık yasağı eşitlik ilkesinin ayrılmaz bir parçasıdır.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Kanun önünde eşitlik” başlıklı 10’uncu maddesinde herkesin dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olduğu belirtilmiştir. 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nun 3’üncü maddesinde hukuken tanınan hak ve hürriyetlerden yararlanmada “cinsiyet, ırk, renk, dil, din, inanç, mezhep, felsefi ve siyasi görüş, etnik köken, servet, doğum, medeni hâl, sağlık durumu, engellilik ve yaş” temellerine dayalı ayrımcılık yasaklanmıştır.
Eğitim hakkı, Anayasa tarafından doğrudan güvence altına alınmış bir haktır. Ayrıca eğitim, kamu hizmeti olarak sadece doğrudan faydaları olan bir hizmet değil, geniş sosyal fonksiyonları da olan bir hizmettir (Mehmet Reşit Arslan ve diğerleri, B. No: 2013/583, 10/12/2014, para 66). Toplu taşıma ücret tarifelerinde öğrencilere yönelik nispeten uygun fiyatlı tarifelerin uygulanması, eğitim hakkına erişim ve Anayasa’da yer alan sosyal devlet ilkesinin bir sonucudur.
Öte yandan dünya genelinde yüksek yaşta kişilerin; topluma katılımını, onur ve saygınlıklarının korunmasını, kişisel gelişimlerinin desteklenmesini sağlamak amacıyla üçüncü yaş üniversitelerinin kurulması yaygınlaşmakta ve eğitim alan bireylerin toplum içerisindeki oranları artmaktadır. Kapsayıcı eğitim anlayışıyla farklı ülkelerde farklı içeriklerle uygulanmaya başlanan üçüncü yaş üniversitelerinin yaygınlaşmaya başlaması da göz önüne alındığında İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclis Kararı’nın özellikle eğitim hakkını kısıtlayan bir bakış açısı taşıdığı iddiaları gündeme gelebilecektir (TİHEK, B. No: 2021/1121, K. No: 2022/384, 5/8/2022, para. 28).
6701 sayılı Kanun kapsamında TİHEK’in ayrımcılık yasağını ihlal eden gerçek ve tüzel kişiler hakkında resen inceleme ve idari yaptırım uygulama yetkisi bulunmaktadır. Temel misyonu insan onurunu esas alarak kişilerin eşit muamele görme hakkının güvence altına alınması, hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanmada ayrımcılığın önlenmesi olan Kurumumuz, söz konusu kurumsal misyonu çerçevesinde yazılı ve görsel medyaya yansıyan uygulamaları yakından takip etmektedir.
Kamuoyuna saygıyla duyurulur.