20 Kasım 1989 tarihinde, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu tarafından çocukları korumak ve yaşam koşullarını iyileştirmek amacıyla Çocuk Hakları Sözleşmesi kabul edilerek 20 Kasım “Dünya Çocuk Hakları Günü” ilan edilmiştir. Çocuk Hakları Sözleşmesi, küresel ölçekte çocuk hakları anlayışında köklü değişimlere kapı aralamıştır. Günümüzde bu Sözleşme, çocuk hakları için temel uluslararası yasal metindir.
Çocuk Hakları Sözleşmesi’nde, BM’nin temel ilkelerine, insan hakları bildirgelerinin ve sözleşmelerinin hükümlerine gönderme yapılarak bütün çocukların özel ilgi ve yardıma hakkı olduğu ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi için uluslararası iş birliğinin gerekli olduğu vurgulanmıştır. Sözleşme’de çocukların hakları ayrıntılı biçimde düzenlenmiş; çocukların her türlü ihmal, istismar, kötü muamele ve sömürüden korunmaları ve bağımsız bireyler olarak toplumsal yaşama dâhil olmalarının sağlanması amaçlanmıştır.
Çocuk haklarının korunmasına yönelik yoğun çalışmalara rağmen bugün dünyanın farklı coğrafyalarında kitlesel ve yoğun çocuk hakları ihlalleri yaşanmaya devam etmektedir. “Dünya Çocuk Hakları Günü” olarak kutlanan 20 Kasım, bu yıl Gazze’de çocuk katliamlarının yaşandığı bir zamana denk gelmiştir. İsrail’in 7 Ekim 2023 tarihinde Filistinli sivil halka yönelik başlattığı uluslararası hukuk ve insancıl hukuk normlarını ihlal eden ve savaş suçu teşkil eden saldırılarından en fazla zarar gören kesim, maalesef çocuklar olmuştur. Saldırılarda çok sayıda çocuk yaşamını yitirmiştir. Bu vahşet karşısında kalan diğer çocuklar ise temel insani ihtiyaçlardan mahrum bir şekilde yaşam mücadelesi vermeye devam etmektedir.
Tarihte en geniş kabul gören insan hakları belgesi olan Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 38’inci maddesinin “Taraf Devletler, silahlı çatışma halinde kendilerine uygulanabilir olan uluslararası hukukun, çocukları da kapsayan insani kurallarına uymak ve uyulmasını sağlamak yükümlülüğünü üstlenirler (…) Silahlı çatışmalarda sivil halkın korunmasına ilişkin uluslararası insani hukuk kuralları tarafından öngörülen yükümlülüklerine uygun olarak, Taraf Devletler, silahlı çatışmadan etkilenen çocuklara koruma ve bakım sağlamak amacıyla mümkün olan her türlü önlemi alırlar” hükmü dolayısıyla imzacı devletlerin Gazze’de yaşayan çocukların korunması için uluslararası insancıl hukuka uyulmasını sağlama yükümlülükleri bulunmaktadır. Bu noktada BM üyesi devletler başta olmak üzere tüm uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından bölgedeki çocukların haklarının korunmasına yönelik tavır alınması gerekmektedir.
Temel misyonu insan onurunu temel alarak kişilerin eşit muamele görme hakkının güvence altına alınması, hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanmada ayrımcılığın önlenmesi olan Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu olarak tüm çocukların haklarına kavuştuğu bir dünya temennisiyle sorumluluğu olan aktörleri çocuk hakları ihlalleri karşısında etkin bir rol üstlenmeye davet ediyor, 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Gününü kutluyoruz.