Yaşlılar Haftası, insan hakların yaşlılar için de geçerli olduğunun vurgulanması, yaşlılara yönelik her türlü ön yargının ve ayrımcılığın ortadan kaldırılması, toplumun tutum ve davranışlarının şekillendirilmesi açısından önem arz etmektedir. Her yıl 18-24 Mart tarihleri arasında kutlanan Yaşlılar Haftası, yaşlı bireylerin toplumumuzdaki öneminin vurgulanması ve yaşlı bireylere olan saygının ve sevginin ifade edilebilmesi için bir fırsat olarak görülmektedir. Bu hafta sayesinde, yaşlı bireylerin yaşam kalitesini artırmak, yaşlanmayı sağlıklı biçimde sürdürebilmelerini desteklemek ve yaşadıkları hak ihlallerinin önüne geçmek için gerekli çalışmaların yapılmasını sağlayarak bu konuda bilinç oluşturulması amaçlanmaktadır.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu 2021-2030 yılları arasındaki dönemi “Sağlıklı Yaşlanma On Yılı” olarak ilan ederek yaşlıların temel haklarına ulaşmalarının önündeki en büyük engelin mevcut ön yargılar olduğunu belirtmiştir. BM tarafından “Yaşlanan Dünyada Kimseyi Geride Bırakmamak” mottosuyla hazırlanan 2023 Dünya Sosyal Raporu, global ölçekte yaşlı nüfusunun 2050 yılında 1,6 milyara ulaşacağını öngörmektedir. Ülkemizde ise TÜİK verilerine göre 2023 yılında yaşlı nüfus oranı Cumhuriyet tarihinde ilk kez çift hanelere çıkarak %10.2 olarak kaydedilmiştir.
Yaşlı nüfus grubunun artması; bakım ve sağlık hizmetleri, teknolojik imkânlara erişim, adalete erişim ve yaşlı dostu kentler gibi hak olarak sağlanması gereken çok sayıda konunun ele alınmasını gerekli kılmaktadır. Taşıdıkları potansiyelin dışa vurumu hâlinde ülke kalkınmasında önemli bir rol oynayabilme potansiyelini haiz yaşlı bireyler, çoğunlukla istihdam olanaklarından yeterince faydalanamamakta ve dışlanmaktadırlar (TİHEK, Türkiye Yaşlı Hakları Raporu, 2022, s. 25). Yaş ayrımcılığı (ageism) özellikle son yıllarda küresel ölçekte artış gösteren ayrımcılık temellerinden birisini teşkil etmektedir. Yaşlı bireylerin özellikle iş hayatında, sosyal hayatta, temel haklarının kullanımı sırasında maruz kaldıkları bu tutum en temel insan hakkı ihlallerinden birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün 2021 yılında yayımladığı Yaşlı Ayrımcılığına İlişkin Küresel Raporu’na göre dünya genelinde her iki kişiden biri yaş ayrımcılığı yapmaktadır. Yaşlı bireylere yönelik yapılan başka bir araştırmada ise, her altı yaşlıdan birinin istismara maruz kaldığı tespit edilmiştir (Y. Yon, C.R. Mikton, Z.D. Gassoumis, K.H. Wilber, Elder Abuse Prevalence in Community Settings: A Systematic Review and Meta-Analysis, 2017, s.147-156).
Tüm bu sayısal veriler, bir hak öznesi olarak yaşlı bireylerin haklarının korunması ve geliştirilmesi noktasında çok aktörlü ve çok paydaşlı çalışmaların yürütülmesinin gereğini ortaya koymaktadır. Nitekim yaşlı bireylerin temel insan haklarını kullanmalarının önüne geçen engellerin kaldırılması, toplumun aktif birer üyesi olduklarının farkına varılması ve onlara toplumsal yaşamın her alanında eşit muamelede bulunulması insan haklarına saygının bir gereği ve toplumsal adaletin temel unsurlarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır.
Temel misyonu “insan haklarını korumak ve geliştirmek, kişilerin eşit muamele görme hakkının güvence altına alınması için çalışmalar yapmak ve işkence ve kötü muameleyle etkin mücadele etmek” olan Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu, bu kurumsal misyon çerçevesinde yaşlı haklarının korunması ve geliştirilmesi ile yaş ayrımcılığıyla mücadele alanında çalışmalarını sürdürmektedir. Yaşlılara gereken önem ve saygının gösterildiği bir dünya temennisiyle 18-24 Mart Yaşlılar Haftası’nı kutluyoruz.
Kamuoyuna saygıyla duyurulur.